Een woedende zee!
Katsushika Hokusai, The Great Wave
Een woedende zee
Tot aan het eiland Sado
Strekt zich de Melkweg
Matsuo Bashö
(Vertaling J. van Tooren)
In 1689 maakt de dichter Matsuo Bashö een voettocht door onherbergzame delen van Japan, het was geen gemakkelijke tocht: smerige herbergen, slecht eten, struikrovers, verzengende hitte en moordende kou.
Voor Bashö was het niet zozeer een uitdagende hikingtocht, hij beschouwde zijn reizen als geestelijke zoektochten. Het verslag van deze reis noemde hij niet voor niets ‘De smalle weg naar het Hoge Noorden’, het hoge noorden staat in het Japans ook voor het ‘innerlijk’.
Matsuo Bashö
Als hij tijdens zijn reis door Noord-Japan de kust bereikt zie hij het eiland Sado liggen, een eiland zoals Alcatraz, gevangenen worden verbannen naar dit eiland.
Hij kan het eiland duidelijk zien maar het voelt heel ver weg, de veroordeelden zijn van het vasteland gescheiden door de ‘woedende zee’, een onoverbrugbare hindernis, niet alleen geografisch maar ook emotioneel omdat zij door hun medemensen verstoten zijn.
De woeste zee! als muurgedicht op Rapenburg 75 in Leiden
En toch zegt Bashö, worden zij verbonden met het land en de vrije mensen door de Melkweg die een brug vormt van horizon tot horizon. Het gebruik van de Melkweg is geen toeval, Bashö schreef het gedicht in de zevende maand van de Japanse maankalender, de Dichtersmaand, waarin het belangrijkste feest van de maand, het sterrenfestival Tanabata*, plaatsvindt. Dit is de enige dag van het jaar dat de sterren de ‘weefster’ en de ‘herder’ elkaar ontmoeten en waarbij de Melkweg als brug functioneert.
Het maakt niet uit zegt Bashö, hoe ver we andere mensen verplaatsen, er zal altijd verbinding te vinden zijn.
###
* De connectie met dit sterrenfestival was mede reden voor een Leids sterrenkundige, destijds bewoner van het pand aan het Leidse Rapenburg, om deze haiku te kiezen.